Čačak, 14. Novembar – 20. decembar 2020.
Tema: “RAZGRANIČENJA”
Organizacija: Centar za vizuelna istraživanja “Krug” i Dom kulture Čačak
Izlagači: SRBIJA, ALBANIJA, BiH, BUGARSKA, GRČKA, RUMUNIJA, MAKEDONIJA, SLOVENIJA, HRVATSKA, CRNA GORA, TURSKA, AUSTRIJA, AUSTRALIJA, ESTONIJA, IZRAEL, ITALIJA, JAPAN, KINA, KANADA, LETONIJA, MAĐARSKA, NEMAČKA, POLJSKA I RUSIJA.
Pokrovitelji: Grad Čačak i Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije
Umetnički direktor: Božidar Plazinić
Kontakt: bozidarplazinic@gmail.com
U okvirima vizuelnog, izložbom “Biblioteka – Otvorena knjiga Balkana“, uspostavljena je široka i fleksibilna platforma za revidiranje i rekonstruisanje javne/kolektivne, private/individualne memorije jugoslovenskog istorijskog narativa. Ustanovljena sa ciljem obnavljanja dijaloga između bivših jugoslovenski država, izložba se bavi kritičkim promišljanjem jugoslovenskog društveno-političkog prostora, uzrocima i konsekvencama njegovog raspada. Upotrebom javnog prostora umetnosti za artikulaciju političkih stavova i iskustava, formirano je polje kritičkog diskursa u okviru koga se kroz kontinuiranu izlagačku praksu otvoreno preispituju i problematizuju pitanja identiteta, teskobe, nostalgije i percepcije nove stvarnosti nastale raspadom SFRJ.
Okosnica izložbe “Biblioteka – Otvorena knjiga Balkana” jeste akcentovanje dijaloga i njegovo pozicioniranje ispred umetničkog izraza. Dijaloškim okvirima obuhvaćene su i instutucije kulture, koje su selekcijom radova odredile fizionomiju balkanske bijenalne izložbe: Muzej savremene umetnosti Beograd, Narodni muzej Beograd, Muzej savremene umetnosti Vojvodine Novi Sad, Nezavisna umetnička asocijacija “Remont” Beograd, Umjetniča galerija Bosne i Hercegovine Sarajevo. Posebnu podršku, institucionalnu i selektorsku i iskorak u realizaciji ovog projekta, pružila je Galerija “Collegium Atristicum” iz Sarajeva. U realizaciji ove izložbe značajan doprinos dali su i sledeći pojedinci: Dr Loran Heđi, Dr Edvard Lusi Smit, Dr Gunar Kvaran, Dr Aleksandar Basin, Dr Nataša Šegota, Dr Ilaria Marota, Dr Nikola Šujica, Dr Meljina Husedžinović i Prof Kosta Bogdanović. Insistiranje na dijalogu u okviru ove izložbe, može se posmatrati i tumačiti na dva nivoa. Prvi nivo je onaj na kome se prepoznaje intencija organizatora u afirmisanju kulturnog dijaloga, kao i mosta za prevazilaženje jaza nastalog raspadom jugoslovenskog prostora; nivo na kom se kulturni/umetnički dijalog identifikuje kao spona između različitih poetika i medija izražavanja umetnika, te i različitih promišljanja kolektivne i individualne prošlosti i sadašnjosti. Nivo na kome je dijalog uspostavljen kao strategija transparentnog re/prezentovanja sećanja i iskustva u javnom prostoru umetnosti, pretendujući na aktivistički i kritički odnos prema prošlosti. Posredno, izložba se osvrće i na poziciju umetnika, te i na odgovornost koju ima prema datim istorijskim i društveno-političkim okolnostima, naglašavajući ne/mogućnosti intervencije, značaj i neophodnost angažovanog stava. Drugi nivo tumačenja dijaloga u kontekstu ove izložbe jeste širenje okvira dijaloga, a time i njegovih dometa i rezultata, uključivanjem umetnika iz zemalja u region koje nisu bile integralni deo jugoslovenskog društveno-političkog prostora, kao i onih zemalja koje geografski ne pripadaju prostoru jugoistočne Evrope. S jedne strane, inkluzija umetkia koji nisu bili pogođeni tragičnim događajima i posledicama raspada SFRJ, bavi se pitanjima načina sagledavanja, promišljanja i vizuelnog sumiranja okolnosti u kojima su se našle bivše jugoslovenske republike devedesetih godina prošlog veka. S druge strane, inrenacionalni karakter ove izložbe značajan je i u segmentu mogućnosti kontinuirane prezentacije Balkana izvan senke orijenta i egzotike, te i emancipacije od predrasuda i klišea konstruisanih dugi niz decenija.
“Pošto je Balkan Evropa, deo Evrope, iako je po opšte prihvaćenom mišljenju, u nekoliko prošlih vekova postao njena provincija, njena periferija…”, ova izložba predstavlja još jednu od aktivnosti na putu ka neutranisanju negativnih konotacija koe reč Balkan nosi. Relevantnost ektravertnog karaktera izložbe “Biblioteka – Otvorena knjiga Balkana”, ogleda se i u uspostavljanju prakse predstavljanja savremene umetničke produkcije Balkana, umrežavanju i razmeni znanja i iskustava.
Razgraničenja kao tematski okvir ove izložbe, kao i predhodne izložbe “Hram-Knjiga-Zastava”, “Zemlja-Knjiga-Mape”. “Otvorena knjiga”, “Reka-Knjiga-Most”, “ Čiju pesmu pevam” i “Ja volim umetnost drugih” zalazi u sferu metaforičkih značenja, kojima se iskazuje univerzalna ideja bogatstva različitosti i mogućnosti njihove koegzistencije. Višeznačnošću ovog tematskog okvira, posmatranog u korelaciji sa opštim nazivom izložbe “Biblioteka – Otvorena knjiga Balkana”, predlaže se kulturni dijalog kao osnova, ali i most, u procesu prevazilaženja konfesionalnih i nacionalnih razlika, i uspostavljenih geopolitičkih granica. Koncept izložbe kao kulturni dijalog, sa programom koji podstiče uzajamno razumevanje i poštovanje, kao metoda za potiranje razlika i suprotbosti nastalih u prošlosti, svrstava ovu bijenalnu manifestaciju u red relevantnih kulturnih događaja na prostoru bivše Jugoslavije.
Struktura uspostavljene platforme na balkanskom bijenalu, predstavlja svojevrsno polje istraživanja, potiranja granica, izlaganja razlličitih vizuelnih retorika i treansfera ideja, jasno manifestujući težnje inicijatora ovih umetničkih susreta, ka razvijanju fluidnog dijaloga između ne/balkanskih naroda, kao i prezentaciji balkana oslobođenog od negativnih premisa. Tematski okvir naredne izložbe, čija je realizacija planirana period od 14. novembra do 20. decembra. 2020. godine, “Razgraničenja”, još eksplicitnije izražava nastojanje da se afirmiše ova vrsta dijaloga, kao strategija delovanja na putu obnavljanja narušenih veza.
